విశాఖపట్నంలో గూగుల్ డేటా సెంటర్

భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద కృత్రిమ మేధస్సు (ఏఐ) హబ్‌గా మారేలా రూపొందించబడిన విశాఖపట్నంలో గూగుల్ డేటా సెంటర్ ప్రాజెక్టు రాష్ట్ర ఆర్థిక వ్యవస్థకు మైలురాయిగా నిలుస్తుందని ప్రభుత్వం ప్రకటించింది. అక్టోబర్ 14, 2025న గూగుల్ సిఇఓ సుందర్ పిచై దీనిని అధికారికంగా ప్రకటించారు, ఇది కంపెనీ యొక్క అమెరికా వెలుపల అతిపెద్ద పెట్టుబడి ($15 బిలియన్లు, సుమారు ₹1.25 లక్షల కోట్లు)గా గుర్తించబడింది. ఈ ప్రాజెక్టు 5 సంవత్సరాల్లో అమలు చేయబడుతుంది, దీనిలో 1 గిగావాట్ (GW) సామర్థ్యం కలిగిన డేటా సెంటర్ క్యాంపస్, సబ్‌సీ కేబుల్స్ ద్వారా గ్లోబల్ కనెక్టివిటీ మరియు 80% పునరుత్పాదక ఇంధనాలతో నడిచే స్థిరమైన ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ ఉన్నాయి. అయితే, ఈ ప్రాజెక్టు రాష్ట్రానికి ఆర్థిక లాభాలను తీసుకువచ్చినప్పటికీ, భారీ రాయితీలు, పర్యావరణ ప్రభావాలు మరియు రాజకీయ వివాదాలు దీనిని విమర్శలకు గురిచేస్తున్నాయి. ఈ కథనం ఈ అంశాలను మరింత విస్తృతంగా, విశ్లేషణాత్మకంగా మరియు విమర్శనాత్మకంగా పరిశీలిస్తూ, రాష్ట్ర అభివృద్ధి దృష్ట్యా ద్వంద్వాన్ని వెలుగులో తీసుకువస్తుంది.

 

రాష్ట్రానికి సంభావ్య లాభాలు:

ఉద్యోగాలు, ఆర్థిక పునరుద్ధరణ మరియు డిజిటల్ ఎకోసిస్టమ్

ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం ఈ ప్రాజెక్టును “రాష్ట్ర వ్యవస్థకు గేమ్-ఛేంజర్”గా వర్ణిస్తోంది. విశాఖపట్నం యొక్క తీరప్రాంత భౌగోళిక స్థానం, సముద్రతలంలో సబ్‌సీ కేబుల్స్ (దక్షిణ తూర్పు ఆసియా రూట్లకు మెరుగైన కనెక్టివిటీ) మరియు పునరుత్పాదక ఇంధనాల సామర్థ్యం దీనిని ఆకర్షణీయంగా మార్చాయి. దీని ఫలితంగా, రాష్ట్ర జీడీపీకి సంవత్సరానికి $1-2 బిలియన్లు (₹8,000-16,000 కోట్లు) జోడించబడుతుందని, 2030 నాటికి $5-10 బిలియన్ల డిజిటల్ ఎకానమీ ఉద్ధరణ జరుగుతుందని అంచనా. ఈ పెట్టుబడి రాష్ట్రాన్ని భారతదేశంలోని ప్రముఖ ఏఐ హబ్‌గా మార్చి, ఇతర టెక్ కంపెనీలను (క్లౌడ్ సర్వీసెస్, స్టార్టప్‌లు) ఆకర్షించే అవకాశాన్ని కల్పిస్తుంది.

 

ఉద్యోగాల విషయంలో, జనసేన పార్టీ నాయకుడు త్రోతపల్లి వసుదేవారావు 1.88 లక్షల ఉద్యోగాలు సృష్టించబడతాయని ప్రకటించారు, కానీ వాస్తవిక అంచనాలు మరింత మితిమీరినవి. నిర్మాణ దశలో 5,000కి పైగా ఉద్యోగాలు (లోకల్ కన్‌స్ట్రక్షన్ వర్కర్లు, ఇంజనీర్లు), నిర్మాణం తర్వాత 500కి పైగా టెక్నాలజీ ఉద్యోగాలు (హై-స్కిల్డ్ ఏఐ డెవలపర్లు, డేటా సైంటిస్టులు), మరియు సరఫరా గొలుసుల (లోకల్ వెండర్లు, లాజిస్టిక్స్) ద్వారా 10,000కి పైగా పరోక్ష ఉద్యోగాలు సృష్టించబడతాయి. ఐటీ మంత్రి నారా లోకేష్ ఈ ప్రాజెక్టును “యువతకు అవకాశాలు”గా వర్ణించారు, మరియు గూగుల్ యొక్క గ్లోబల్ స్టాండర్డ్స్ ప్రకారం, ఈ ఉద్యోగాలు హై-స్కిల్డ్ ట్రైనింగ్ ప్రోగ్రామ్‌లతో ముడిపడి ఉంటాయి. అయితే, ఇవి రాష్ట్ర జనాభాలో 0.1%కి తక్కువగా ఉండటం విమర్శకు గురి దీర్ఘకాలిక నైపుణ్య అభివృద్ధి కోసం రాష్ట్ర విద్యా వ్యవస్థ (ఐటీ కాలేజీలు, స్కిల్ సెంటర్లు) తయారుగా ఉందా అనేది ప్రశ్నార్థకం. ఈ ప్రాజెక్టు రాష్ట్రాన్ని డిజిటల్ ఎక్స్‌పోర్ట్ హబ్‌గా మార్చి, ఫారిన్ ఎక్స్‌చేంజ్ ఆదాయాన్ని పెంచుతుందని నిపుణులు అంచనా.

 

రాయితీల భారం:

లాభాలు vs ఖజానా దోపిడీ మరియు కియా మోడల్ పోలిక

ప్రభుత్వం ₹22,000 కోట్ల రాయితీలు (ల్యాండ్ సబ్సిడీలు, ట్యాక్స్ మినహాయింపులు, విద్యుత్ డిస్కౌంట్లు) అందించడం ద్వారా ఈ ప్రాజెక్టును ఆకర్షించింది, ఇది రాష్ట్ర ఖజానాకు భారీ భారాన్ని మోపుతున్నాయని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. రాజకీయాలకు అతీతంగా చూస్తే, ఈ రాయితీలు విశాఖపట్నం యొక్క భౌగోళిక ప్రాధాన్యత (తీరప్రాంతం, సముద్ర కనెక్టివిటీ) మరియు పునరుత్పాదక ఇంధనాల సామర్థ్యం కారణంగా ఆకర్షణీయమయ్యాయి. అయితే, ఇవి “దోచుకోవడం”గా మారితే, ప్రజల పన్నులు వృథా అవుతాయి రాయితీల ROI (రిటర్న్ ఆన్ ఇన్వెస్ట్‌మెంట్) దీర్ఘకాలికంగా మాత్రమే స్పష్టమవుతుంది, ఎందుకంటే టెక్ ప్రాజెక్టులు తక్కువ డైరెక్ట్ ఉద్యోగాలు సృష్టిస్తాయి.

 

ఇక్కడ కియా మోటార్స్ (అనంతపురం) ఉదాహరణ మార్గదర్శకంగా నిలుస్తుంది. 2017లో $1.1 బిలియన్ల పెట్టుబడితో ప్రారంభమైన కియా ప్లాంట్, 11,000 డైరెక్ట్ ఉద్యోగాలు (అసెంబ్లీ లైన్ వర్కర్లు, స్కిల్డ్ ఇంజనీర్లు) మరియు అనేక పరోక్ష ఉద్యోగాలను (సప్లయర్లు, లాజిస్టిక్స్) సృష్టించింది. రాయితీలు (విద్యుత్ ట్యాక్స్ మినహాయింపులు, భూమి సబ్సిడీలు) ద్వారా రాష్ట్రం ₹4,000 కోట్లకు పైగా ఆదాయాన్ని (ట్యాక్సులు, ఎక్స్‌పోర్టులు) పొందింది, మరియు 2020లో $54 మిలియన్ల అదనపు పెట్టుబడి ద్వారా విస్తరణ జరిగింది. ఇది ఇతర ఆటోమొబైల్ కంపెనీలను (సప్లయర్లు, ఎక్స్‌పోర్టర్లు) ఆకర్షించి, అనంతపురం జిల్లాను పారిశ్రామిక క్లస్టర్‌గా మార్చింది మొత్తం 20+ సప్లై చైన్ కంపెనీలు వచ్చాయి. గూగుల్ ప్రాజెక్టు కూడా ఇలాంటి “ప్రేరణాత్మక ప్రభావం” చూపిస్తుందని ప్రభుత్వం ఆశిస్తోంది అంటే, 5-10 ఇతర టెక్ కంపెనీలు (ఏఐ, క్లౌడ్ సర్వీసెస్) వచ్చే అవకాశం, మరియు విశాఖపట్నం డిజిటల్ ఇకోసిస్టమ్‌గా మారడం. అయితే, కియా లాంటి మోడల్ మాన్యుఫాక్చరింగ్-ఆధారితమై ఉండగా, గూగుల్ వంటి టెక్ ప్రాజెక్టులు హై-స్కిల్డ్ ఉద్యోగాలపై దృష్టి పెడతాయి, కాబట్టి ROI మరింత ధృర్వత్వం కలిగినది ప్రభుత్వం ట్రాన్స్‌పరెన్ట్ మానిటరింగ్ మరియు ఇంపాక్ట్ అసెస్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌లు అమలు చేయాలి.

 

పర్యావరణ ప్రభావాలు:

సస్టైనబిలిటీ vs కాలుష్య ఆందోళనలు మరియు మిటిగేషన్ వ్యూహాలు

డేటా సెంటర్లు భారీ విద్యుత్ (1GW, సంవత్సరానికి 8.76 టెరా వాట్-అవర్లు) మరియు నీటి (కూలింగ్ కోసం 10-20 మిలియన్ లీటర్లు/రోజు) వాడకాన్ని కలిగి ఉంటాయి, ఇది పర్యావరణానికి సవాలుగా మారుతుంది. గూగుల్ 80% పునరుత్పాదక ఇంధనాలు (సౌర, విండ్ 500MW+ సామర్థ్యం) ఉపయోగించడం ద్వారా కార్బన్ ఎమిషన్లను తగ్గించుకుంటుందని చెబుతోంది, మరియు సబ్‌సీ కేబుల్స్ డేటా ట్రాన్స్‌ఫర్ ఎఫిషియెన్సీని పెంచి, ఎనర్జీ వేస్ట్‌ను తగ్గిస్తాయి. అయితే, మానవ హక్కుల ఫోరం (HRF) మరియు స్థానిక పర్యావరణవాదులు దీనిని “పర్యావరణ విపత్తు”గా వర్ణించారు వాటర్ క్రైసిస్ (విశాఖపట్నం యొక్క ఇప్పటికే లిమిటెడ్ వాటర్ రిసోర్సెస్), హీట్/నాయిజ్ పాల్యూషన్ (సర్వర్ హీట్ జనరేషన్), మరియు విద్యుత్ భారం (లోకల్ గ్రిడ్ పై ప్రభావం) ప్రజలను ప్రభావితం చేస్తాయని వారు హెచ్చరిస్తున్నారు. అమెరికాలోని నార్త్ కరోలైనా గూగుల్ సెంటర్‌లో కూడా ఇలాంటి ఆందోళనలు (వాటర్ యూజ్, ఎనర్జీ డిమాండ్) ఎదుర్కొన్నాయి, దీని ఫలితంగా కమ్యూనిటీ ప్రొటెస్టులు జరిగాయి. ప్రభుత్వం డెసలినేషన్ (జల శుద్ధీకరణ) ప్లాన్‌లు, వాటర్ రీసైక్లింగ్ సిస్టమ్‌లు మరియు గ్రీన్ ఎనర్జీ గ్రిడ్ ఇంటిగ్రేషన్‌ను ప్రవేశపెట్టాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు. లేకపోతే, ఈ ప్రాజెక్టు స్థిరమైన అభివృద్ధికి అడ్డంకిగా మారుతుంది పర్యావరణ ప్రభావ అసెస్‌మెంట్ (EIA) రిపోర్ట్‌లు పబ్లిక్ డొమైన్‌లో ట్రాన్స్‌పరెంట్‌గా అందుబాటులో ఉండాలి.

 

అదానీ పాత్ర మరియు విస్తృత సందర్భం:

భాగస్వామ్యాలు మరియు పోటీ

ఈ ప్రాజెక్టులో అదానీకానెక్స్ (అదానీ గ్రూప్ మరియు ఎడ్జ్‌కానెక్స్ జాయింట్ వెంచర్) నిర్మాణాన్ని, పవర్ సప్లై (గ్రీన్ ఎనర్జీ)ను చేపట్టింది, మరియు భారతీయ ఏర్‌టెల్ నెట్‌వర్క్ సపోర్ట్ (ఫైబర్ కనెక్టివిటీ) అందిస్తుంది. ఇది గూగుల్ కోసం మాత్రమే కాదు; అదానీ 2023లో విశాఖపట్నంలోనే “ఇంటిగ్రేటెడ్ డేటా సెంటర్ & టెక్నాలజీ పార్క్” (₹14,634 కోట్ల పెట్టుబడి, 24,900 ఉద్యోగాలు)ను ప్రారంభించింది, ఇది వేరొక ప్రాజెక్టు. ఈ భాగస్వామ్యం రాష్ట్రాన్ని డిజిటల్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ హబ్‌గా మారుస్తుందని అదానీ ప్రకటించింది, కానీ YSRCP నాయకులు దీనిని “అదానీ డీల్‌ను గూగుల్ వెనుక దాచడం”గా విమర్శించారు, ఎందుకంటే మునుపటి ప్రభుత్వం అదానీ ప్రాజెక్టును ప్రమోట్ చేసింది. ఈ భాగస్వామ్యాలు రాష్ట్రానికి టెక్నాలజీ ట్రాన్స్‌ఫర్ మరియు లోకల్ సప్లై చైన్ డెవలప్‌మెంట్‌ను తీసుకువచ్చినప్పటికీ, కార్పొరేట్ ఇన్‌ఫ్లూయెన్స్ పై ఆందోళనలు ఉన్నాయి ప్రభుత్వం ఇండిపెండెంట్ ఆడిట్ మెకానిజమ్‌లు ఏర్పాటు చేయాలి.

 

రాజకీయ స్పందనలు మరియు పొరుగు రాష్ట్రాల ఆందోళనలు:

పోటీ మరియు వివాదాలు

రాజకీయ పక్షాల మధ్య ఈ ప్రాజెక్టు వివాదాస్పదం. TDP మరియు జనసేన దీనిని “యువతకు వరం”గా చెబుతున్నారు, YSRCP ట్రాన్స్‌పరెన్సీ లేకపోవడం మరియు రాయితీలు దాచపడటం ఆరోపిస్తోంది ఉదాహరణకు, YSRCP అధికారిక ట్వీటర్‌లో “పెట్టీ పాలిటిక్స్”గా విమర్శించారు. BJP కర్ణాటక ప్రభుత్వాన్ని “పాలసీలతో బిజీ”గా విమర్శించింది. పొరుగు రాష్ట్రాల్లో, కర్ణాటక మంత్రి ప్రియాంక్ ఖర్గే ఈ రాయితీలను “ఆర్థిక విపత్తు”గా పిలిచారు, JDS కాంగ్రెస్‌ను బెంగళూరు IT హబ్‌ను బలహీనపరచడానికి ఆరోపించింది. ఈ “వార్ ఆఫ్ వర్డ్స్” దక్షిణ భారత రాష్ట్రాల మధ్య పోటీని హైలైట్ చేస్తోంది ఎందుకు కర్ణాటక కాకుండా ఆంధ్రప్రదేశ్ అనేది రాయితీలు, స్థిరత్వం మరియు కోస్ట్ అడ్వాంటేజ్ కారణమని నిపుణులు చెబుతున్నారు. X (ఫార్మర్లీ ట్విటర్)లో చర్చలు జోరుగా సాగుతున్నాయి: TDP సపోర్టర్లు సుందర్ పిచై ప్రసంగాన్ని షేర్ చేస్తూ “విజాగ్ AI హబ్”గా ప్రచారం చేస్తున్నారు, YSRCP సైడ్ నుండి “పెద్ద బొక్క” (పెద్ద మోసం)గా విమర్శలు వస్తున్నాయి, మరియు పర్యావరణవాదులు వాటర్ మరియు పవర్ క్రైసిస్‌పై ఆందోళన వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

సమతుల్య అభివృద్ధి :

అవసరం మరియు ముందుకు మార్గాలు

గూగుల్ డేటా సెంటర్ ఆంధ్రప్రదేశ్‌ను డిజిటల్ మ్యాప్‌పై బలపరుస్తుంది, కానీ రాయితీలు, పర్యావరణం మరియు ఉద్యోగాల స్థిరత్వం ద్వారా మాత్రమే ఇది నిజమైన అభివృద్ధికి మారుతుంది. కియా మోడల్ లాంటి ప్రేరణాత్మక ప్రభావం ఆశాభాసం, కానీ ప్రభుత్వం ట్రాన్స్‌పరెన్ట్ ROI మూల్యాంకనం, EIA రిపోర్టులు మరియు స్థానిక కమ్యూనిటీ ఇన్‌వాల్వ్‌మెంట్‌తో ముందుకు సాగాలి. లేకపోతే, ఇది కేవలం కార్పొరేట్ ప్రయోజనాలకు మారి, రాష్ట్ర ఖజానాను బలహీనపరుస్తుంది. ఈ ప్రాజెక్టు రాష్ట్రాన్ని మార్చాలంటే, అది ప్రజల కోసమే కావాలి రాజకీయాల కోసం కాదు. భవిష్యత్తులో, ఇలాంటి పెట్టుబడులు సస్టైనబుల్ మరియు ఇంక్లూసివ్‌గా ఉండాలని, ఇది రాష్ట్రానికి లాంగ్-టర్మ్ వెల్త్ క్రియేషన్‌ను నిర్ధారించాలని నిపుణులు సూచిస్తున్నారు.